Đường sắt Việt Nam lỗ 1.200 tỷ

Dịch Covid-19 ảnh hưởng lớn đến vận tải đường sắt. Từ tháng 2-5/2020, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) đã giảm khai thác 2.886 chuyến so với cùng kỳ; tỷ lệ chiếm chỗ trên các đoàn tàu 6 tháng đầu năm chỉ đạt trên 56%.

2020: Dự kiến lỗ trên 1.200 tỷ đồng

Covid-19 bùng phát đợt 2 đã phá vỡ toàn bộ kế hoạch chạy tàu cùng các nỗ lực tăng sản lượng và doanh thu từ vận tải hành khách của VNR.

Trong 18 ngày, từ ngày 23/7 đến 9/8, lượng vé trả lại tương ứng với 34,4 tỷ đồng, doanh thu giảm hàng ngày. Một số địa phương có dịch như Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Hải Dương đã yêu cầu Tổng công ty dừng đón trả khách tại các ga có lượng hành khách lớn trên địa bàn để thực hiện cách ly xã hội. VNR cũng phải cắt giảm 6/10 đoàn tàu tuyến Hà Nội - TP.HCM, đây là những đôi tàu mang lại doanh thu cao của VNR. Các đoàn tàu của địa phương khác cũng phải cắt giảm và chỉ tổ chức chạy tàu vào các ngày cuối tuần và một số tuyến phải dừng chạy tàu.

Qua 8 tháng của năm 2020, doanh thu của công ty mẹ chỉ đạt 1.164,7 tỷ đồng, bằng 72,5% so với cùng kỳ và 55,5% kế hoạch năm; doanh thu hợp nhất toàn Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đạt 4.088,5 tỷ đồng, bằng 77,8% so với cùng kỳ và bằng 64,4% kế hoạch năm.

Ngành đường sắt thua lỗ.

Dự kiến cả năm 2020, VNR lỗ trên 1.200 tỷ đồng với dòng tiền bị suy giảm nhanh ngay từ tháng 3/2020. Hiện tại, trung bình một tháng, công ty mẹ - VNR bị hụt dòng tiền xấp xỉ 100 tỷ đồng. Dự tính, tổng thâm hụt dòng tiền của VNR năm 2020 khoảng 1.000 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, việc cân đối dòng tiền tại các công ty con là Vận tải Đường sắt Hà Nội, Vận tải Đường sắt Sài Gòn cũng gặp rất nhiều khó khăn. Dự kiến, với khoản lỗ 410 tỷ đồng của Đường sắt Hà Nội và 357 tỷ đồng của Đường sắt Sài Gòn thì hai công ty này cũng bị hụt dòng tiền xấp xỉ 1.000 tỷ.

Những năm qua, hai doanh nghiệp này đã đầu tư khoảng 1.500 tỷ đồng đóng mới và cải tạo toa xe nên các năm tiếp theo gặp áp lực rất lớn về dòng tiền trả nợ gốc và lãi vay.

Theo tính toán, việc mất cân đối dòng tiền của các doanh nghiệp con sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền của VNR do các công ty con này đang sử dụng dịch vụ của công ty mẹ, với số tiền dự kiến phải thanh toán cho VNR trong năm 2020 lên tới hơn 1.600 tỷ đồng.  

Thử thách lớn nhất trong hơn 100 năm lịch sử

Ông Vũ Anh Minh - Chủ tịch Hội đồng thành viên VNR - cho rằng, những khó khăn nội tại, tồn tại trong nhiều năm, cộng thêm ảnh hưởng của dịch Covid-19 làm cho ngành đường sắt đang trải qua giai đoạn thử thách lớn trong lịch sử hơn 100 năm qua.

Ông Đặng Sỹ Mạnh - Tổng giám đốc VNR - cho biết, để khắc phục khó khăn, Tổng công ty đang đề nghị Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước báo cáo Thủ tướng và các cơ quan có thẩm quyền xem xét: miễn, giảm khoản phí sử dụng kết cấu hạ tầng đường sắt 8% trên doanh thu vận tải; miễn trích nộp ngân sách nhà nước 20% tiền thu cho thuê sử dụng kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia do Nhà nước đầu tư; miễn, giảm, giãn thời gian thu tiền thuê sử dụng đất cho doanh nghiệp vận tải đường sắt. Đồng thời, giãn tiến độ trả nợ, giảm lãi suất vay của các ngân hàng.

Theo Nghị định số 65/2018/NĐ-CP về niên hạn sử dụng đầu máy, toa xe, trong lộ trình 3 năm (hết năm 2021) để thay thế các phương tiện hết niên hạn sử dụng, VNR sẽ phải thanh lý khoảng 60 đầu máy, gần 1.000 toa xe hàng và 500 toa xe khách. Đồng thời, VNR phải huy động khoảng 6.822 tỷ đồng để đầu tư mới, bù đắp các phương tiện hết niên hạn.

Trong điều kiện hiện nay, VNR gần như không có khả năng thực hiện yêu cầu trên. VNR đề nghị Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp và Bộ Giao thông Vận tải đề xuất Chính phủ lùi thời gian thực hiện Nghị định 65/2018/NĐ-CP hoặc bổ sung thêm điều khoản về lộ trình thực hiện niên hạn của phương tiện giao thông đường sắt theo hướng: những phương tiện giao thông đường sắt hết niên hạn sử dụng nhưng chất lượng còn đảm bảo và doanh nghiệp có nhu cầu muốn kéo dài thời gian hoạt động thì cơ quan chức năng, trên cơ sở đánh giá đủ điều kiện an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường của phương tiện tại thời điểm hết niên hạn, thì cấp phép sử dụng.

Mới đây, tại buổi làm việc của Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước với VNR, Chủ tịch Ủy ban Nguyễn Hoàng Anh khẳng định, những khó khăn của VNR xuất phát từ những tồn tại, bất cập trong cơ chế chính sách và quy định của pháp luật chứ không phải vấn đề VNR trực thuộc Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước hay Bộ GTVT. Tới thời điểm này, những vướng mắc này đã cơ bản được tháo gỡ. 

Chỉ ra thực tại doanh nghiệp vẫn tư duy quản trị cũ, chưa thích ứng với đặc điểm của nền kinh tế hiện nay, ông Nguyễn Hoàng Anh cho rằng VNR cùng với các doanh nghiệp hàng hải, hàng không, đường bộ xây dựng chiến lược phát triển lĩnh vực chung, tạo thành hệ thống vận tải đa phương thức, giảm chi phí logistics, từ đó dẫn tới giảm chi phí hàng hóa và đạt được hiệu quả kinh tế cao khi sử dụng các phương thức vận tải có khả năng chuyên chở khối lượng lớn.

Về các đề xuất của VNR, Ủy ban đã xây dựng văn bản đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ GTVT, Bộ Tài chính nghiên cứu các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho VNR về: miễn, giảm phí sử dụng kết cấu hạ tầng đường sắt 8% trên doanh thu vận tải cho năm 2020; miễn trích nộp ngân sách nhà nước 20% tiền thuê sử dụng kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia năm 2020; đồng thời, đánh giá, xem xét việc lùi thời gian thực hiện Nghị định 65/2018/NĐ-CP.