Tín dụng đen và những cái bẫy

Thủ tục nhanh gọn, chỉ cần 1 bản phô tô chứng minh nhân dân hoặc sổ hộ khẩu, người vay có thể vay được những khoản tiền tùy ý, từ vài triệu cho đến hàng tỷ đồng.

Hậu quả là nhiều người vay trở thành con nợ, khi lãi mẹ đẻ lãi con dẫn đến số tiền gấp rất nhiều lần so với khoản vay gốc. Khi các con nợ chưa thanh toán tiền đúng cam kết, các đối tượng thường nhắn tin, gọi điện để khủng bố tinh thần, đe dọa, đánh đập buộc nạn nhân phải trả tiền.

Trả mãi không hết nợ vì lãi cắt cổ

Theo lời trình bày của chị P.T.T.H, trú tại xã Nghi Phú, TP Vinh, Nghệ An thì từ tháng 3-2017 đến tháng 6-2017, do trong quá trình kinh doanh không được thuận lợi nên thường xuyên phải huy động vốn nhằm duy trì công việc của mình. 

Sau khi được nhiều người giới thiệu có chỗ cho vay tiền nhanh, thủ tục lại đơn giản, chị đã liên hệ với Nguyễn Lê Tân (SN 1975), trú tại khối 5, phường Lê Lợi, TP Vinh để vay vốn làm ăn. Kể từ đó chị H. đã vay Nguyễn Lê Tân nhiều lần với tổng số tiền 540 triệu đồng, với mức lãi suất 10%/ tháng.

Đến tháng 11-2018, chị H. đã trả tiền lãi suất cho Tân là 989 triệu đồng, còn tiền gốc mới trả được 100 triệu đồng. Đầu tháng 8-2020, do còn nợ Tân 440 triệu đồng và không có khả năng thanh toán nên Tân đã nhiều lần gọi và khủng bố tinh thần để ép chị H. thanh toán số còn lại. 

Trước sức ép quá lớn về mặt tinh thần và lo sợ đến sự an nguy của bản thân, chị H. đã làm đơn lên Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Vinh về hành vi của Tân.

Sau khi tiếp nhận tin báo, Công an TP Vinh đã nhanh chóng vào cuộc xác minh. Quá trình điều tra, Cơ quan CSĐT đã xác định đối tượng Nguyễn Lê Tân đã cho chị H. vay tiền với lãi suất 109% đến 120%/năm, thu lợi bất chính hơn 880 triệu đồng.

Khám xét chỗ ở của đối tượng, cơ quan Công an thu giữ nhiều giấy tờ vay tiền, 4 cuốn sổ đỏ và 46 triệu đồng. Tinh vi hơn, khi nạn nhân không thanh toán số tiền 440 triệu đồng nợ còn lại, Nguyễn Lê Tân đã đưa cho chị H. 2 giấy vay tiền với nội dung nhận tiền của mình để đưa người đi xuất khẩu lao động. 

Mục đích của Tân là hợp thức hóa số tiền chiếm đoạt được từ tiền lãi, mặt khác tránh được cơ quan Công an truy tố về hành vi của mình. Thủ đoạn hơn, khi nạn nhân không trả tiền, Tân còn sử dụng giấy vay tiền của nạn nhân để đến Công an TP Vinh tố cáo chị H. đã lừa đảo, chiếm đoạt số tiền 440 triệu đồng của mình.

 Ngoài chị H., Nguyễn Lê Tân còn cho một người khác trú tại tỉnh Hà Tĩnh vay 100 triệu đồng, với lãi suất 5.000đồng/1 triệu đồng/1 ngày, số tiền lãi phải trả trong 2 năm đã lên tới 360 triệu đồng, đối tượng thu lợi bất chính 340 triệu đồng.

Đối tượng Nguyễn Lê Tân cùng tang vật của vụ án.

Còn với trường hợp chị C.H, trú tại xã Phúc Thành, huyện Yên Thành, Nghệ An lại là câu chuyện khác. Đầu năm 2018, chị vay của Phạm Thị Thanh (SN 1969), trú tại xã Hợp Thành, huyện Yên Thành 3 lần với tổng số tiền 430 triệu đồng với lãi suất có khoản vay là 3.000 đồng/1 triệu/1 ngày, có khoản là 5.000 đồng/1 triệu/1 ngày. 

Việc vay nợ được 2 bên thỏa thuận, chị C.H. trả tiền lãi theo tháng. Cụ thể, chị C.H. đã 3 lần trả tiền lãi cho Thanh với tổng số tiền 163.800.000 đồng. Đến đầu năm 2019, do công việc làm ăn thua lỗ, chị C.H. không thể trả đúng hạn. 

Từ đó, Thanh thường xuyên cho Cao Văn Đạm (SN 1997) trú tại xã Diễn Thái, huyện Diễn Châu gọi điện đe dọa, uy hiếp gia đình chị H. Đến tháng 5-2020, dưới lệnh của Thanh, Đạm đến nhà chị H. dọa nạt, uy hiếp, đe dọa giết cả nhà, cắt gót chân và tạt axit nếu chị không trả tiền. 

Đối tượng đã dùng điện thoại ném vào người chị H. và đánh chồng chị khiến chị vô cùng lo sợ. Chị H. đã chạy vạy, xoay xở vay tiền nhiều nơi trả cho Thanh 3 lần tiền gốc là 25 triệu đồng. Với cách hành xử của Thanh và đàn em, nhiều con nợ vì quá sợ hãi mà bỏ đi biệt xứ để khỏi bị đàn em đến nhà nhằm khủng bố tinh thần. Đã không ít người đã phải đến cơ quan Công an cầu cứu.

Cuối tháng 8-2020, cơ quan Công an đã bắt quả tang Cao Văn Đạm đang có hành vi viết giấy biên nhận nhận 5 triệu đồng từ chị C.H. Điều tra mở rộng, Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Nghệ An đã thi hành lệnh giữ người trong trường hợp khẩn cấp đối với Phạm Thị Thanh và khám xét nơi ở của đối tượng. 

Qua khám xét, cơ quan Công an đã thu giữ 74 triệu đồng, 3 cuốn sổ ghi chép hoạt động vay tiền của nhiều người và nhiều tài liệu có liên quan.

Qua các giao dịch của đối tượng với chị C.H., cơ quan Công an cũng xác định các khoản trả lãi của chị cho Thanh đã vượt quá 5 lần mức lãi suất quy định là 20%/1 năm. Như vậy, tổng số tiền mà Thanh thu lợi bất chính là hơn 140 triệu đồng.

Đó là hai trong rất nhiều chuyên án mà Công an tỉnh Nghệ An triệt phá trong thời gian qua. Bởi chỉ tính từ tháng 7 đến tháng 8-2020, thông qua nhiều đơn trình báo của người dân và sử dụng đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ, Công an TP Vinh đã khám phá 5 chuyên án, bắt giữ 5 đối tượng có các hoạt động cho vay lãi nặng, thu giữ hàng chục tỷ đồng. 

Điều đáng nói, trong số này có cả đối tượng hình sự nguy hiểm, các công ty tài chính kiêm luôn cho vay lãi “cắt cổ” nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản của người dân.

Đối tượng Phạm Thị Thanh và Cao Văn Đạm.

Khó khăn khi xử lý

Tội phạm liên quan đến hoạt động cho vay lãi nặng sở dĩ vẫn còn hoạt động phức tạp bởi phần lớn người dân tự tìm đến các đối tượng để vay tiền, có thể vay thế chấp và vay tín chấp. 

Đặc biệt, lợi dụng tình hình dịch COVID-19 diễn biến phức tạp như hiện nay khiến việc sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp, người dân gặp nhiều khó khăn, các đối tượng cho vay lãi nặng đã tiến hành các hoạt động “tín dụng đen” cho vay tiền với mức lãi suất rất cao.

Với mỗi loại hình vay thì điều chung nhất là thủ tục đơn giản, chỉ khoảng vài chục phút là có thể vay được tiền, lãi suất thì được thỏa thuận thường ở mức 3.000 đồng đến 7.000 đồng/1 triệu đồng/1 ngày. 

Do nhu cầu vay vốn của người dân và doanh nghiệp ngày càng gia tăng trong khi các hình thức tín dụng của Nhà nước còn khó tiếp cận nên các cá nhân, tổ chức đến vay vốn tại các cơ sở tín dụng không chính thức, các điểm cho vay lãi nặng. 

Bên cạnh đó, một bộ phận người dân, nhất là giới trẻ ham mê cờ bạc, cá độ, game online đã vay lãi nặng để sử dụng vào các mục đích không chính đáng của bản thân, khi cần thì lãi suất cao cũng chấp nhận vay.

Với kiểu hoạt động “Tín dụng đen” này, nhiều nạn nhân phải trả tiền lãi lên tới 360%/năm và đồng bọn của chúng sẵn sàng bơm tiền để con nợ vay người sau, trả lãi cho người trước. Và cứ thế làm cho con nợ rơi vào vòng luẩn quẩn, nợ nhiều người, khó khăn trong việc trả nợ. 

Khi người vay không có khả năng trả nợ sẽ hình thành các đối tượng đòi nợ thuê bất hợp pháp. Các đối tượng có hành vi đe dọa, hành hung, siết nợ, bạo lực, đây là mầm mống của việc mất an ninh trật tự.

Hình thức cho vay đều mang danh nghĩa hỗ trợ tài chính được dán ở những nơi công cộng, dễ quan sát.

Qua điều tra thực tiễn các vụ án, cơ quan Công an nhận định, để đấu tranh hiệu quả với các băng nhóm tội phạm liên quan đến "tín dụng đen" còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. 

Bởi, các băng nhóm hoạt động "tín dụng đen" thường gắn với tội phạm có tổ chức và xu thế tạo vỏ bọc hợp pháp dưới hình thức các cơ sở kinh doanh tài chính, công ty, doanh nghiệp để hoạt động. Một số doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ đòi nợ đang hoạt động còn nhiều vi phạm liên quan đến an ninh, trật tự. 

Trong khi đó, nếu những cơ sở này có vi phạm nhưng chưa đến mức phải xử lý hình sự thì lực lượng Công an lại không có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kinh doanh dịch vụ đòi nợ.

Theo quy định của Điều 201-Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2017 về tội Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự quy định “Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 5 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật Dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng” hoặc “Phạm tội mà thu lợi bất chính 100.000.000 đồng trở lên” thì mới bị xử lý hình sự. Vấn đề này gây không ít khó khăn cho cơ quan chức năng khi chứng minh hành vi cho vay lãi nặng.

Trung tá Phạm Thành Long, Phó Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Nghệ An cho biết: “Các đối tượng hoạt động theo kiểu "xã hội đen", "tín dụng đen" hoạt động với thủ đoạn rất tinh vi, khi cho vay không thể hiện lãi suất công khai trên giấy tờ. 

Khi các "con nợ" vay tiền, chúng dùng các hợp đồng giả như hợp đồng, uỷ quyền mua bán, thuê xe ôtô, xe máy, mua bán nhà đất… để đảm bảo khoản vay, khi "con nợ" mất khả năng thanh toán sẽ tổ chức siết nợ, hoặc gửi đơn lên cơ quan bảo vệ pháp luật yêu cầu khởi tố, xử lý theo thỏa thuận của hợp đồng... gây khó khăn cho cơ quan chức năng”.

Mặt khác, việc vay, cho vay tiền, tài sản, huy động vốn là quan hệ dân sự tự nguyện có sự thỏa thuận của hai bên, thường diễn ra "âm thầm", đến khi người vay tiền không trả được nợ, bị các băng nhóm tội phạm đe dọa, bắt giữ, đánh đập, khủng bố tinh thần... thì vụ việc mới được trình báo gây khó khăn cho công tác phòng ngừa, ngăn chặn.

(Theo Cảnh Sát Toàn Cầu)