Thế giới bất ổn chưa từng có, Việt Nam và Trung Quốc số 1

Nền kinh tế Việt Nam nằm trong số ít các nước hồi phục thần tốc sau hơn một năm thế giới trải qua đại dịch Covid-19.

Việt Nam và Trung Quốc hồi phục theo hình chữ V

Ngân hàng Thế giới (WB) vừa công bố Báo cáo Cập nhật Kinh tế Đông Á và Thái Bình Dương tháng 4/2021 với tiêu đề “Phục hồi Không đồng đều”, trong đó cho biết, chỉ Trung Quốc và Việt Nam phục hồi theo hình chữ V khi sản lượng hai nước đã vượt mức trước đại dịch.

Trong khi đó, sản lượng của các nền kinh tế lớn còn lại vẫn thấp hơn bình quân khoảng 5% so với giai đoạn trước đại dịch.

Việt Nam và Trung Quốc hồi phục nhanh nhất thế giới.

Báo cáo đánh giá của WB, nhiều nền kinh tế trong khu vực đã bắt đầu phục hồi trong nửa cuối năm 2020 sau khi bị suy sụp lúc đầu. Tuy nhiên, chỉ có Trung Quốc và Việt Nam phục hồi theo lộ trình hình chữ V, với sản lượng tăng trưởng vượt mức trước Covid-19 ngay trong năm 2020. Còn hầu hết các quốc gia khác chưa được coi là phục hồi đầy đủ, xét đến sản lượng hay tốc độ tăng trưởng. Đến cuối năm 2020, sản lượng của bốn nền kinh tế lớn còn lại đã phục hồi nhưng vẫn thấp hơn khoảng 5% so với các mức trước đại dịch, trong đó Indonesia giảm nhẹ nhất (2,2%) và giảm nặng nhất là Philippines với mức giảm 8,4%.

Suy giảm kinh tế đặc biệt nghiêm trọng và kéo dài ở một số ở các nền kinh tế quốc đảo nhỏ, vẫn thấp hơn từ 10% trở lên so với trước đại dịch ở Fi-ji, Pa-lau và Vanuatu. Do khó khăn kinh tế, tỷ lệ nghèo trong khu vực lần đầu tiên ngừng giảm sau 20 năm, đồng thời 32 triệu người mất đi cơ hội thoát nghèo.

Cũng theo WB, các yếu tố quyết định kết quả tăng trưởng của các nước chủ yếu là: hiệu suất kiểm soát virus; khả năng tận dụng sự phục hồi của thương mại hàng hóa quốc tế; và năng lực đưa ra các chính sách hỗ trợ tài khóa và tiền tệ của chính phủ.

Các quốc gia có kết quả kém nhất là nơi có tỷ lệ lây nhiễm và tử vong do Covid-19 gây ra lớn nhất; nơi phải áp dụng hạn chế đi lại kéo dài thay vì chiến lược chống dịch hiệu quả dựa trên xét nghiệm; nơi phụ thuộc vào nguồn thu từ du lịch nhiều hơn nguồn thu từ xuất khẩu các mặt hàng chế biến, chế tạo, nhất là hàng điện tử; và nơi mà chính phủ còn dư địa tài khóa hạn chế.  Việc triển khai rộng vaccine đến nay chưa có tác động đáng kể đến tăng trưởng trong khu vực.

Triển vọng khác biệt

Theo WB, âm hưởng từ cú sốc Covid-19 sẽ ảnh hưởng đến kết quả kinh tế trong tương lai. Dịch bệnh được kiểm soát thành công ở một số quốc gia sẽ tạo điều kiện hỗ trợ các hoạt động kinh tế trong nước khôi phục, nhưng lây nhiễm kéo dài ở các quốc gia khác sẽ cản trở tăng trưởng cho đến khi vaccine được triển khai rộng rãi hơn.

Sự phục hồi kinh tế toàn cầu, một phần nhờ vào gói kích thích kinh tế lớn của Mỹ, sẽ hồi sinh thương mại hàng hóa và có thể tạo thành yếu tố kinh tế đối ngoại thúc đẩy tăng trưởng, bình quân lên đến 1 điểm phần trăm.

Phục hồi không đồng đều.

Tuy nhiên, du lịch toàn cầu dự kiến vẫn thấp hơn so với mức trước đại dịch cho đến năm 2023 và trì hoãn phục tế ở các nền kinh tế phụ thuộc vào ngành du lịch. Ngay cả khi môi trường tài chính toàn cầu vẫn đang thuận lợi, bảng cân đối kế toán của các doanh nghiệp và ngân hàng yếu đi, cùng với các yếu tố bất định kéo dài trên toàn cầu sẽ làm suy giảm đầu tư. Nợ công và bội chi ngân sách tăng sẽ ràng buộc chi tiêu chính phủ trong thời gian tới.

Trong bối cảnh đó, chỉ có Trung Quốc và Việt Nam được kỳ vọng sẽ tăng trưởng mạnh mẽ trong năm 2021, với tốc độ lần lượt là 8,1% và 6,6%. Các quốc gia còn lại trong khu vực dự kiến chỉ tăng trưởng ở mức 4,4%. Sản lượng của Indonesia và Malaysia dự kiến phục hồi về mức trước đại dịch trong năm 2021.

Sản lượng của Thái Lan và Philippines được dự báo vẫn thấp hơn so với mức trước đại dịch cho đến gần hết năm 2022. Trong số các quốc gia nhỏ hơn, quá trình phục hồi dự kiến sẽ đặc biệt kéo dài ở các nền kinh tế quốc đảo phụ thuộc vào du lịch, trong đó khoảng một nửa các quốc đảo phải chịu tăng trưởng âm, mặc dù các nước này cơ bản miễn nhiễm với đại dịch. Nhờ tăng trưởng nhanh ở Trung Quốc, tăng trưởng toàn khu vực dự kiến sẽ được gia tốc từ mức ước tính 1,3% năm 2020 lên đến 7,6% năm 2021.

Ở vào thời điểm hiện tại, theo WB, mức độ rủi ro đã cân bằng hơn so với trước đây. Trên góc độ tích cực, các chiến dịch tiêm vaccine thành công và sớm kiểm soát được đại dịch, kết hợp với những cải cách chính sách đáng kể và sự lan tỏa của công nghệ mới có thể thúc đẩy tăng trưởng và đảo ngược một số thiệt hại do Covid-19 gây ra.

Gói kích thích kinh tế lớn của Mỹ cũng sẽ thúc đẩy tăng trưởng, thông qua hiệu ứng số nhân trong nước và quốc tế, ở quy mô lớn hơn so với dự kiến trong ước tính ban đầu của WB, đồng thời đẩy nhanh quá trình phục hồi sớm hơn đến một quý (tính bình quân).

Tuy nhiên, nhìn trên góc độ tiêu cực, chậm trễ phân phối vaccine có thể dẫn đến lây nhiễm và hạn chế đi lại kéo dài, khiến cho tăng trưởng giảm khoảng 1 điểm phần trăm. Chậm đẩy lùi bệnh dịch trên toàn cầu sẽ làm tăng rủi ro có thêm các biến thể mới, có khả năng lây nhiễm nhanh hơn, có độc tố cao hơn, và chống chịu với những loại vaccine  hiện có tốt hơn, đồng thời làm chậm trễ việc mở cửa biên giới, thậm chí ở các các quốc gia đã được tiêm vaccine tốt.

Tình trạng kinh tế khó khăn bị kéo dài có thể làm xấu đi bảng cân đối kế toán và có thể dẫn đến một cuộc khủng hoảng tài chính ở một số quốc gia. 

WB tiếp tục cảnh báo về khả năng tăng trưởng dài hạn chậm lại. Đại dịch Covid-19 có thể gây tác động lâu dài đến tăng trưởng bao trùm trong dài hạn. Nợ nần tăng cao kết hợp với bất định nhiều hơn có thể cản trở cả đầu tư công và đầu tư tư nhân, đồng thời dẫn đến rủi ro đối với ổn định kinh tế. Bệnh tật, mất an ninh lương thực, mất việc làm, trường học bị đóng cửa có thể khiến cho vốn nhân lực bị xói mòn và giảm thu nhập trọn đời.

M. Hà